مقایسه اثر زرین بایندر، ترکیبات محرک رشد و پلیمر سنتتیک  بر صفات عملکردی جوجه های گوشتی در شرایط مسمومیت با آفلاتوکسین

مقدمه:

تمامی محصولات کشاورزی در معرض آلودگی به قارچ ها هستند. قارچ ها با رشد و تکثیر بر روی مواد غذایی تولید متابولیت های ثانویه ای به نام مایکوتوکسین می کنند. کلمه مایکوتوکسین از دو واژه مایکو به معنی قارچ و توکسین به معنی سم تشکیل شده است و در مجموع به معنای سموم تولیدی قارچ ها است که عمدتاً متعلق به سه جنس آسپرژیلوس، فورازیوم و پنی سیلیوم هستند. طبق برآوردهای انجام شده بیش از ۲۵ درصد غلات دنیا به سموم قارچی آلوده هستند.

اثرات مهلک و مخرب سموم قارچی به­ ویژه آفلاتوکسین ها بر عملکرد و سیستم ایمنی طیور به اثبات رسیده است. از میان صد­ها نوع سموم قارچ شناخته شده، تعداد کمی از آن­ها در صنعت طیور مطرح هستند که شامل آفلاتوکسین­ها، اکراتوکسین­ها، تریکوتسن­ها، زیرالنون­ها و سیترینین­ها می­باشد. 

آفلاتوکسینB1 اثرات سمیت و سرطان‌زایی بیشتری نسبت به سایر آفلاتوکسین­ها دارد. تاکنون از زئولیت طبیعی، بنتونیت، سدیم-کلسیم آلومینیوسیلیکات هیدراته (HSCAS )، دیواره سلولی مخمر و زغال فعال برای کاهش سمیت آفلاتوکسین ها در خوراک طیور استفاده شده است. هدف از انجام این تحقیق کارایی افزودن پروبیوتیک، پری­بیوتیک و جاذب­های سموم (آلی و معدنی) در عملکرد رشد و کاهش عوارض آفلاتوکسیکوزیس جوجه­های گوشتی می­باشد.

الف) پروبیوتیک­ها: افزودنی خوراکی حاوی میکروارگانیسم­های زنده طبیعی غیربیماری­زا و غیرسمی هستند که در صورت مصرف از طریق بهبود سلامت دستگاه گوارش، سلامت عمومی میزبان را تقویت می­کنند.

ب) پری­بیوتیک­ها­­: کربوهیدرات­های غیرقابل هضم هستند که رشد میزبان را تحریک کرده و بر باکتری­های مفید روده اثر مطلوب دارند. پری­بیوتیک­ها­­ شامل انواع مختلفی از قبیل فروکتواولیگوساکاریدها، گلوکواولیگوساکاریدها و مانان اولیگوساکاریدها می­باشند.

ج)پلیمرهای سنتتیک: قالب مولکولی  سامانه­های هوشمندی می­باشند که با پلیمریزاسیون مونومرها در اطراف یک مولکول هدف شکل گرفته، سپس مولکول قالب توسط شستشو با حلال از درون ساختار خارج شده و نهایتاً یک ساختار سه بعدی اختصاصی برای مولکول هدف شکل می­گیرد که با توجه به عمل اختصاصی و پایداری فیزیکی و شیمیایی بالا این پلیمرهایی سنتزی در انواع فرآیندهای جداسازی، شناسایی، استخراج و طراحی حسگرها به­کار می­روند.

د) توکسین بایندر تجاری مورد استفاده در این آزمایش، محصول زرین‌بایندر (مخلوطی از جاذب‌های آلومینیوم سیلیکاتی با قدرت جذب بالای ۹۵ درصد برای سم آفلاتوکسین B1 تحت شرایط برون‌تنی، شرکت دانش بنیان ویوان، ایران) بود.

این آزمایش مزرعه­ای در سالن مرغداری تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس انجام شد. تعداد ۲۸۸ قطعه جوجه گوشتی ROSS 308 یک روزه مخلوط مساوی ماده و نر به ۶ گروه آزمایشی ۱٫ شاهد، ۲٫ جیره آلوده به آفلاتوکسین B1 (µg/kg500)، ۳٫ آفلاتوکسین + پروبیوتیک (۱ گرم در کیلوگرم، های پروتکت، ایران)، ۴٫ آفلاتوکسین + پری بیوتیک (۵ گرم در کیلوگرم، فرمکتو، آمریکا)، ۵٫ آفلاتوکسین + پلیمر سنتتیک (۵ گرم در کیلوگرم، ایران)، ۶٫ آفلاتوکسین + توکسین بایندر تجاری (۵ گرم در کیلوگرم، زرین بایندر، ایران) و ۴ تکرار مشتمل بر ۱۲ پرنده به طور کاملاً تصادفی اختصاص یافتند. مدت مصرف سم در ۲۴ روز نخست بود و بعد از آن تا سن ۳۵ روزگی از دان بدون سم و افزودنی تغذیه شدند. برای تنظیم جیره از نرم افزار UFFDA (User-Friendly Feed Formulation Program) استفاده شد.

۱- میزان مصرف خوراک

نتایج مربوط به میانگین دوره ای مصرف خوراک در گروه های مختلف آزمایشی در جدول۱ نشان داده شده است. نتایج مربوط به مصرف خوراک جوجه ها تا سن ۲۴ روزگی بین گروه شاهد و آفلاتوکسین تفاوت معنی داری نداشت، اما بین گروه هایی که آفلاتوکسین و مواد افزودنی دریافت کردند با گروه آفلاتوکسین تفاوت معنی داری داشت (۰۵/۰>P). 

خوراک مصرفی در گروه آفلاتوکسین مکمل شده با پروبیوتیک در دروه آغازین کمتر از گروه های دریافت کننده آفلاتوکسین، شاهد و پلیمر بود (۰۵/۰>P). در دوره میانی و کل دوره گروه های دریافت کننده پروبیوتیک و زرین بایندر بیشترین مصرف خوراک را داشتند و  پروبیوتیک با گروه های دریافت کننده آفلاتوکسین و پروبیوتیک تفاوت معنی داری را نشان داد. (۰۵/۰>P).

۲- افزایش وزن بدن

نتایج مربوط به میانگین افزایش وزن بدن در گروه­های مختلف آزمایشی در جدول ۲ نشان داده شده است. نتایج مربوط به افزایش وزن بدن در بین گروه شاهد و آفلاتوکسین تفاوت معنی­داری نداشت، اما بین گروه­هایی که آفلاتوکسین و مواد افزودنی دریافت کردند با گروه آفلاتوکسین تفاوت معنی­داری داشت (۰۵/۰>P).

 افزایش وزن بدن در دوره آغازین در گروه شاهد بیشتر از گروه­های دیگر بود و با گروه­های دریافت کنند پری­بیوتیک، پروبیوتیک و پلیمر تفاوت معنی­داری داشت. کمترین افزایش وزن بدن مربوط به گروه­ دریافت کننده پری­بیوتیک بود که تفاوت معنی­داری با گروه توکسین بایندر و شاهد داشت. در دوره میانی بالاترین افزایش وزن بدن در پرندگانی مشاهده شد که آفلاتوکسین مکمل شده با توکسین بایندر دریافت کردند و از این نظر با پرندگان گروه­های آفلاتوکسین و پری­بیوتیک تفاوت معنی­داری داشت.

 در رابطه با افزایش وزن بدن در کل دوره، بهترین نتایج مربوط به پروبیوتیک و زرین بایندر بود و تفاوت آنها با تیمارهای پری بیوتیک و آفلاتوکسین معنی دار بود و کمترین میزان افزایش وزن بدن مربوط به جوجه­های تغذیه شده از جیره با این حال، تفاوت معنی­داری ازنظر افزایش وزن بدن بین جیره آلوده به آفلاتوکسین و جیره شاهد وجود نداشت.

۳- ضریب تبدیل غذایی

اثر تیمارهای آزمایشی بر ضریب تبدیل غذایی جوجه­های گوشتی در جدول ۳ آورده شده است. نتایج نشان می­دهند که تیمارهای آزمایشی تاثیر معنی­داری بر ضریب تبدیل غذایی نداشتند (۰۵/۰<P)، ولی مناسب­ترین ضریب تبدیل به­ترتیب در گروه­­های زرین بایندر، پروبیوتیک و پلیمر مشاهده شد.

 ۴- درصد حذف و تلفات و شاخص کارایی تولید

شاخص کارایی تولید بهترین معیار برای ارزیابی عملکرد جوجه های گوشتی می باشد و هرچه عدد بیشتری حاصل شود نشان دهنده عملکرد بهتر است. فرمول محاسبه این شاخص به صورت زیر است:

نتایج مربوط به درصد حذف و تلفات  و شاخص کارایی تولید در گروه­های مختلف آزمایشی در جدول ۴ نشان داده شده است. بهترین شاخص کارایی تولید مربوط به تیمار زرین بایندر بود و درتیمار های زرین بایندر، پلیمر و پری بیوتیک تلفات مشاهده نشد ولی تفاوت بین گروه ها معنی دار نبود. (۰۵/۰<P).

 نتیجه گیری:

در این آزمایش بهترین نتیجه ها از نظر شاخص کارایی تولید، کاهش تلفات و ضریب تبدیل مربوط به تیمار حاوی زرین بایندر بود. باتوجه به اینکه این شاخص ها بهترین فاکتور برای ارزیابی عملکرد جوجه های گوشتی می باشد زرین بایندر توانسته این عملکرد را بیش از سایر مواد افزودنی بهبود ببخشد. این نتایج نشان دهنده قدرت بالای این توکسین بایندر در جذب سموم قارچی قطبی است زیرا باعث کاهش اثرات منفی آفلاتوکسینها شده و نسبت به بقیه افزودنی ها عملکرد جوجه های گوشتی را بهبود بخشیده است.

زرین بایندر اولین و پر مصرف ترین توکسین بایندر تجاری در کشور است و توسط شرکت دانش بنیان ویوان تولید و به بازار عرضه شده است.

جهت دریافت اطلاع بیشتر در مورد زرین بایندر (توکسین بایندر مطمئن و پلت بایندر فوق العاده)  اینجا را کلیک کنید.

منابع:

 صفری، م. ح.، شمس شرق، م.، امینی، آ.، و طاطار، الف. (۱۳۹۳). اثرات سطوح مختلف گلاکونیت و زئولیت طبیعی بر عملکرد، خصوصیات استخوان درشت­نی و طبیعی بر عملکرد، خصوصیات استخوان درشت­نی و فراسنجه­های خونی جوجه­های گوشتی. پژوهش و سازندگی . ۱۰۵: ۶۶-۵۵٫

عظیمی، ج.، کریمی ترشیزی، م. ا.، علامه، ع. و اهری، ح. (۱۳۹۱). تاثیر افزودن دو ماده جاذب تجاری و زئولیت طبیعی به خوراک آلوده به آفلاتوکسین بر عملکرد و سیستم ایمنی جوجه­های گوشتی. نشریه پژوهش­های علوم دامی ایران، ۴: ۲۹۲-۲۹۷٫

Azizpour, A. and Moghadam, N. (۲۰۱۵). Assessment of serum biochemical parameters and pathological changes in broilers with chronic aflatoxicosis fed glucomannan-containing

Barati, M., Chamani, M., Mousavi, S. N., Hoseini, S., A. and Taj Abadi Ebrahimi, M. (۲۰۱۸) Effects of biological and mineral compounds in Aflatoxin-contaminated diets on blood parameters and immune response of broiler chickens, Journal of Applied Animal Research. ۴۶: ۷۰۷-۷۱۳.

Bovo, F., Franco, L. T., Kobashigawa, E., Rottinghaus, G. E., Ledoux, D. R. and  Oliveira, C. A. F. (۲۰۱۵). Efficacy of beer fermentation residue containing saccharomyces cerevisiae cells for ameliorating aflatoxicosis in broilers. Poultry Science. ۹۴: ۹۳۴-۹۴۲.

Fan, Y., Zhao, L., Ji, C., Li, X., Jia, R., Xi, L., Zhang, J. and Ma, Q. (۲۰۱۵). Protective effects of Bacillus subtilis ANSB060 on serum biochemistry, histopathological changes and antioxidant enzyme activities of broilers fed moldy peanut meal naturally contaminated with aflatoxins. Toxins. ۷(۸): ۳۳۳۰-۳۳۴۳.

Istiqumah, L., Damayanti, E., Julendra, H., Suryani, A. E, Sakti, A. A. and Anggraeni, A. S. (۲۰۱۶) Effect of methionine and lactic acid bacteria as aflatoxin binder on broiler performance. In AIP Conference Proceedings 2017 Jun 26 (Vol. 1854, No. 1. p. ۰۲۰۰۱۷). AIP Publishing.

Jantapan, K., Poapolathep, A., Imsilp, K., Poapolathep, S., Tanhan, P., Kumagai, S. and Usuma, J. (۲۰۱۷) Inhibitory effects of Thai essential oils on potentially aflatoxigenic Aspergillus parasiticus and Aspergillus flavus. Biocontrol Science. ۲۲(۱): ۳۱-۴۰.

Lee, W. J. and Hase, K. (۲۰۱۴). Gut microbiota-generated metabolites in animal health and disease.  Nature Chemical Biology. ۱۰: ۴۱۶-۴۲۴.