مقالات پژوهشی ویوان

نگاهی نو به بافرها در صنعت گاو شیری؛ کنترل اسیدوز یا بهبود بازده خوراک؟!

نگاهی نو به بافرها در صنعت گاو شیری؛ کنترل اسیدوز دام یا بهبود بازده خوراک؟!

نگاهی نو به بافرها در صنعت گاو شیری؛ کنترل اسیدوز یا بهبود بازده خوراک؟!

افزایش قابل توجه تولید گاوهای شیری در چند دهه اخیر، مدیریت تغذیه این حیوان را با چالش هایی مواجه کرده است. در بسیاری از گله های شیری به منظور افزایش تولید و کاهش تعادل منفی انرژی[۱] به خصوص در گاوهای اوایل دوره شیردهی، انرژی جیره ها از طریق تغذیه مقادیر زیاد غلات (کربوهیدرات سهل الهضم)  افزایش می یابد. اگرچه جیره های با محتوای نشاسته زیاد و فیبر کم انرژی دریافتی حیوان را افزایش داده اما باعث افزایش خطر ابتلا به اسیدوز شکمبه­ای تحت حاد[۲] (SARA) می شود. تقریبا تمام پرورش دهندگان گاوشیری به خوبی با این عارضه گوارشی آشنا هستند، عارضه ای که اثر منفی بر سلامت حیوان و کاهش سود اقتصادی را در پی دارد. به طور کلی اسیدوز شکمبه ای تحت حاد زمانی رخ می دهد که pH شکمبه برای مدت طولانی در دامنه ۲/۵ تا ۶ قرار بگیرد. pH ایده آل شکمبه در دامنه ۲/۶ تا ۸/۶ بوده که هضم علوفه و خوراک و عملکرد فلور میکروبی در این بازه در حداکثر نرخ می باشد.

اگرچه اثرات منفی این عارضه متنوع و پیچیده است، اما مهمترین آنها عبارتند از:

۱- التهاب در اندام ها و بافت های گوناگون گاوهای شیری

۲- کاهش و نوسان در مصرف خوراک

۳- کاهش قابلیت هضم جیره

۴- کاهش تولید شیر

۵- کاهش درصد چربی شیر

۶- آسیب سیستم گوارش

۷- آبسه های کبدی

۸- لنگش

Kleen و همکاران (۲۰۱۳) رواج ۲۰ درصدی اسیدوز شکمبه ای تحت حاد را برای گله شیری با مدیریت خوب گزارش کردند. بنابراین اسیدوز تحت حاد شکمبه ای مهمترین اختلال تغذیه ای است که موجب کاهش عملکرد و سود اقتصادی گله و همینطور افزایش نرخ حذف می شود. عمده ضررهای اقتصادی اسیدوز شکمبه ای تحت حاد ناشی از کاهش تولید شیر، کاهش بازده تولید شیر، افزایش نرخ حذف و مرگ می باشد. در مطالعه ای (Stone، ۱۹۹۹) در ایالات متحده نشان داده شد که اسیدوز شکمبه ای تحت حاد می تواند منجر به ضرر ۴۰۰ تا ۴۷۵ دلاری به ازای هر راس گاو در سال بشود. همچنین برآورد شد صنعت پرورش گاو شیری امریکا سالانه از اسیدوز شکمبه ای تحت حاد رقمی بین ۵۰۰ میلیون تا ۱ میلیارد دلار متضرر می شود (Donovan، ۱۹۹۷).

در مطالعات مختلف میزان شیوع اسیدوز شکمبه ای تحت حاد در گله های مدرن تا ۴۰ درصد گزارش شده است. بر اساس مطالعه ای که در چندین گله گاوشیری ایرانی انجام شد (Tajik و همکاران، ۲۰۰۹) میزان شیوع اسیدوز شکمبه ای تحت حاد در گاوداری های ایران ۶/۲۷% بود.

 برآورد سرانگشتی:

بر اساس اطلاعات فوق در یگ گله شیری در ایران با ۱۰۰۰ راس گاو دوشا ۲۷۶ راس گاو درگیر اسیدوز شکمبه ای تحت حاد خواهند بود. با توجه به نرخ ۱۳۵٫۰۰۰ ریالی دلار (۲۷ دی ۱۳۹۸) جمع مبلغ ضرر سالیانه از این اختلال در این گله رقمی در حدود ۱۵ تا ۵/۱۷ میلیارد ریال خواهد بود!!! بنابراین به نظر می رسد بهبود مدیریت به منظور کاهش درصد ابتلا به اسیدوز شکمبه ای تحت حاد در گله های شیری می تواند در افزایش سود و درآمد این صنعت مهم بسیار موثر واقع شود.

اولین مسیر برای جلوگیری از اسیدوز شکمبه ای تحت حاد عادت پذیری مناسب فلور میکروبی و موکوسی شکمبه است. سپس باید استفاده از بافرها مورد توجه قرار گیرد. به خوبی نشان داده شده است که بافرها توانایی پیشگیری از اسیدوز را حتی در جیره های با محتوی فیبر کم دارند. به صورت کلی افزودن بافر به جیره می تواند باعث افزایش مصرف خوراک، افزایش تولید و درصد چربی شیر شود. بافر ایده آل باید محلول در آب بوده و pKa نزدیک به pH فیزیولوژیک مایع شکمبه داشته باشد. بافرها می توانند مانع رشد بیش از حد باکتری مقاوم به اسید (لاکتوباسیلوس) در زمان تغذیه جیره با نسبت کنسانتره زیاد شوند. درصورت عدم  جلوگیری از رشد این باکتری در این شرایط pH شکمبه می تواند افت شدیدی پیدا کند.  بافرها همچنین به رشد جمعیت باکتریایی و تخمیر از طریق حفظ pH ایده آل کمک می کنند. بعلاوه بافرها با به حداقل رساندن نوسانات pH شکمبه هضم فیبر، نسبت استات به پروپیونات، درصد چربی شیر و کل تولید شیر را بهبود می بخشند.

نگاهی نو:

هر چند که در گذشته هدف اصلی در نگهداری گاوشیری بر تولید و باروری متمرکز بود، اما امروزه به منظور تامین رژیم غذایی برای جمعیت روبه رشد انسانی، استفاده حداکثری از خوراک حیوانات و افزایش بازده خوراک مورد توجه قرار گرفته است. متخصصین تغذیه بر این باورند که حتی پیش از اینکه اسیدوز به یک مشکل تبدیل شود، تغییرات شرایط شکمبه به خصوص pH می تواند تخمیر مواد خوراکی و بازدهی استفاده از خوراک را با اختلال روبه رو کند. که منجر به هدر رفت مواد مغذی و عدم تامین آنها به میزان کافی برای حیوان می شود. همانطور که پیش از این ذکر شد دامنه pH ایده آل شکمبه ۲/۶ تا ۸/۶ می باشد که برای هضم حداکثری علوفه، خوراک و عملکرد مناسب جمعیت میکروبی ضروری است. در pH 5/6 حدود ۴۰ درصد NDF جیره اما در pH 5/5 نزدیک به ۲۰ درصد آن هضم و در pH 5 اصلا هضم NDF وجود نخواهد داشت. همچنین در شرایط اسیدوز سرعت عبور مواد از لوله گوارش افزایش یافته و فرصت کافی برای هضم میکروبی وجود نخواهد داشت، هرچند که در این شرایط جمعیت میکروبی هم دستخوش تغییرات ناشی از شرایط اسیدی شده و جمعیت باکتریایی توان خود برای هضم میکروبی خوراک را به میزان زیادی از دست داده و هدر رفت مواد مغذی جیره به میزان زیادی افزایش می یابد.  بنابراین حفظ pH بهینه نه تنها می تواند حیوان را از اسیدوز و اثرات منفی ناشی از آن حفظ کند، بلکه می تواند با افزایش بازده خوراک، هزینه ها و قیمت تمام شده محصول را کاهش داده و سودآوری مجموعه را افزایش دهد.

در چه زمان هایی باید از مکمل بافری استفاده کرد؟

۱- جیره های محتوی سیلاژ ذرت زیاد- این جیره ها رطوبت و کربوهیدارت محلول زیاد و pH کمی دارند. این عوامل همراه با ترشح کمتر بزاق می تواند منجر به اسیدی شدن شکمبه شود.

۲- جیره های مرطوب همراه با خوراک های تخمیر شده- خوراک های تخمیر شده مصرف کل ماده خشک را کاهش می دهند.

۳- جیره های با محتوی فیبر کم- جیره های با فیبر کمتر نشخوار را کاهش داده و منجر به کاهش مصرف خوراک و درصد چربی شیر می شود.

۴- علوفه سیلوی بسیار خرد شده- منجر به کاهش زمان جویدن و هضم کمتر فیبر در شکمبه می شود. بافرها می توانند به حفظ مصرف خوراک و هضم کمک کنند.

۵- جیره های با کنسانتره زیاد- سطوح زیاد نشاسته می تواند سریعا تخمیر شده و به اسیدوز تحت حاد شکمبه ای منجر شود.

۶- ابتدای شیردهی/تولید زیاد- بافرها انتقال از جیره دوره خشکی به جیره های غنی از کنسانتره پس از زایش را تسهیل می کنند. خطر اسیدوز در این زمان بیشینه است.

۷- تنش حرارتی- تنش حرارتی می تواند باعث کاهش مصرف ماده خشک شده و تعادل الکترولیتی را بر هم زند. بافرها می توانند مصرف ماده خشک را بازگردانده و الکترولیت های از دست رفته را جایگزین کنند.

نتیجه گیری

مدیریت به منظور کاهش درصد ابتلا به اسیدوز تحت حاد شکمبه ای نه تنها می تواند باعث جلوگیری از اثرات منفی این عارضه بر سلامت حیوان و تولید آن بشود، بلکه می تواند هزینه های درمانی غیر مستقیم و مستقیم مربوط به آن را به حداقل برساند. بعلاوه اسیدوز تحت حاد شکمبه ای منجر به افزایش عبور خوراک از سیستم گوارش، برهم خوردن تعادل جمعیت باکتریایی شکمبه و نهایتا کاهش هضم میکروبی خوراک و افزایش دفع مواد خوراکی هضم نشده به مدفوع می شود. که این موضوع خود باعث کاهش بازدهی ، افزایش هزینه ها و ضرر اقتصادی خواهد شد. از آنجا که با استفاده از بافرها در جیره گاوشیری می توان تغییرات pH شکمبه را به میزان زیادی کنترل کرد، استفاده از بافرها یک توصیه کاربردی و آسان به منظور افزایش بازدهی اقتصادی، کاهش اختلالات سلامتی مرتبط با اسیدوز، افزایش بهره وری خوراک و جلوگیری از ضررهای هنگفت اقتصادی خواهد بود.

منابع:

  1. Abdela, N., 2016. Sub-acute ruminal acidosis (SARA) and its consequence in dairy cattle: A review of past and recent research at global prospective. Achievements in the life sciences, ۱۰, ۱۸۷-۱۹۶.
  2. Donovan, J., 1997. Subacute Acidosis Is Costing us Millions. Hoards Dairyman, 1997, 666.
  3. Garry, F.B., 2002. Indigestion in ruminants. In: Smith, B.P. (Ed.), Large animal internal medicine, third ed. Mosby, St. Louis and Baltimore, ۷۲۲–۷۴۷٫
  4. Kitkas, G.C., Valergakis, G.E., Karatzias, H., Panousis, N., 2013. Subacute ruminal acidosis: prevalence and risk factors in Greek dairy herds. Iranian journal of Veterinary Research. ۱۴, ۱۸۳–
  5. Kleen, J.L., Upgang, L., Rehage, J., 2013. Prevalence and consequences of subacute ruminal acidosis in German dairy herds. Acta Veterinaria Scandinavica. ۵۵, ۱–
  6. Kleen, J.L., Hooijer, G.A., Rehage, J., Noordhuizen, J.P.T.M., 2003.Subacute ruminal acidosis (SARA). Journal of Veterinary Medicine. ۵۰, ۴۰۶–۴۱۴٫
  7. Kmicikewycz, A.D., 2014. Effects of Diet Particle Size and Supplemental Hay on Mitigating Subacute Ruminal Acidosis in High-Producing Dairy Cattle. (Doctoral dissertation). The Pennsylvania State University.
  8. Li, S., Gozho, G.N., Gakhar, N., Khafipour, E., Krause, D.O., Plaizier, J.C., 2012. Evaluation of diagnostic measures for subacute ruminal acidosis in dairy cows. Canadian Journal of Animal Science. ۹۲, ۳۵۳–
  9. Oetzel, G.R., 2007. Subacute ruminal acidosis in dairy herds: physiology, pathophysiology, milk fat responses, and nutritional management. Proc. AABP 40th Annual Conference, Vancouver, BC, Canada, pp. 89–
  10. Stone, W.C., 1999. The effect of subclinical rumen acidosis on milk components. Proceedings of the Cornell Nutrition Conference of Feed Manufacturers, Cornell University, Ithaca, NY, USA, pp. 40–
  11. Sundrum, A., 2015. Metabolic disorders in the transition period indicate that the dairy cows’ ability to adapt is overstressed. Animals ۵, ۹۷۸–
  12. Tajik, J., Nadalian, M., Raoufi, A., Mohammadi, G.R. and Bahonar, A.R., 2009. Prevalence of subacute ruminal acidosis in some dairy herds of Khorasan Razavi province, northeast of Iran. Iranian journal of veterinary research, ۱, ۲۸-۳۲.

[۱] Negative energy balance

[۲]  subacute ruminal acidosis (SARA)

جهت بررسی مزایای مصرف مگنوفید (اکسید منیزیم ویژه دام و طیور) اینجا را کلیک کنید.

جهت بررسی مزایای مصرف ویوان بافر (بافر مطمئن و به صرفه)  اینجا را کلیک کنید

مطالب مرتبط

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *