مقالات پژوهشی ویوان

مقایسه چند توکسین بایندر برعملکرد مرغ های تخمگذار

برآورد زمان مطالعه: ۱۶ دقیقه

در این مقاله اثرات مقایسه ای چند توکسین بایندر مختلف برعملکرد مرغ های تخمگذار در شرایط مسمومیت با آفلاتوکسین را بررسی می‌نماییم

  • محل اجرای طرح: دانشگاه تربیت مدرس تهران
  • نام محقق و مجری طرح: دکتر محمد امیر کریمی ترشیزی
  • شماره قرارداد پژوهشی: ۴۹۷/ب/۹۸

تعیین اثرات توکسین بایندرهای چند جزئی مختلف بر بهبود عملکرد مرغ های تخمگذار

آزمایش حاضر به منظور تعیین اثرات توکسین بایندرهای چند جزئی مختلف بر بهبود عملکرد مرغ های تخمگذار تجاری نژاد بوانز صورت گرفت. در این آزمایش ۸۴ قطعه مرغ تخمگذار با سن تقریبی ۳۲ هفته در ۷ تیمار و به صورت طرح کاملا تصادفی دسته بندی شدند.

آزمایش به مدت ۱۲ هفته به طول انجامید. نتایج این آزمایش نشان داد که وجود ppb500 آفلاتوکسین B1  سبب افت شدید و معنی دار درصد تولید، توده تخم مرغ تولیدی، مصرف خوراک و افزایش ضریب تبدیل می شود. در این آزمایش مصرف توکسین بایندرها به طور معنی داری باعث افزایش درصد تولید تخم مرغ و مصرف خوراک مرغ ها شد و اختلاف بین فرمولهای توکسین بایندر نیز معنی دار بود. همچنین بهترین ضریب تبدیل مربوط به توکسین بایندر مگنوتوکس آلفا (فرمول B) بود که اختلاف آن نسبت به تیمار شاهد مثبت کاملا معنی دار بود.

 مقدمه ای بر اثرات توکسین بایندر

یکی از مشکلاتی که می تواند باعث کاهش تولید و افت کیفیت گوشت مرغ و تخم مرغ گردد سموم قارچی موجود در خوراک هستند. این سموم علاوه بر تاثیر منفی بر کیفیت محصولات طیوری، سبب کاهش تولید و تهدید سلامتی طیور می گردند. سموم قارچی ترکیبات ثانویه ای هستند که در حین رشد گونه های خاصی از قارچ ها بر روی مواد غذایی و محصولات کشاورزی تولید می شوند. آفلاتوکسین ها مهمترین و شایع ترین سموم قارچی هستند که توسط قارچ های خانواده آسپرژیلوس(عمدتا آسپرژیلوس فلاووس و آسپرژیلوس پارازیتیکوس) تولید می شوند.

آفلاتوکسین های نوعG1,B2,B1 و G2 بیش از سایر آفلاتوکسین ها مورد توجه قرار گرفته اند و نوع B1 خطرناکترین و شایع ترین آفلاتوکسین موجود در طبیعت می باشد. این ترکیب سومین عامل بروز سرطان کبد در کشورهای درحال توسعه آسیا و آفریقا می باشد(۱۳). اتحادیه اروپا میزان مجاز آفلاتوکسین B1  را برای غذای انسانهای بالغ حداکثر ۱۲میکروگرم در هر کیلوگرم مواد غذایی و برای  خوراک حیوانات ۲۰میکروگرم تعیین کرده است (۴).

تاثیر آفلاتوکسین B1  بر مرغ های تخم گذار:

به طور کلی مسمومیت با آفلاتوکسین ها با نام آفلاتوکسیکوزیس شناخته می شود. بیماری آفلاتوکسیکوزیس می تواند به صورت مزمن و حاد بروز کند. نوع حاد بیماری سبب بروز تلفات بالا در طیور می گردد. شدت این بیماری در مرغ های تخمگذار به نوع قارچ مولد سم، میزان سم موجود در خوراک و سن پرنده بستگی دارد. در بین گونه های مختلف طیور به ترتیب بوقلمون، اردک، جوجه گوشتی، مرغ تخمگذار و مرغ مادر حساسیت بالاتری به آفلاتوکسین ها دارند (۲). بر اساس گزارشات محققین، حساسیت های مختلف در بین پرندگان به علت توانایی کبد در تبدیل آفلاتوکسین B1  به نوع اپوکسید سم می باشد که سمی تر و خطرناکتر از ترکیب اولیه است (۲).

آفلاتوکسین B1، سبب کاهش تولید تخم مرغ، کاهش وزن تخم مرغ، کاهش کیفیت پوسته و کاهش رنگ زرده می گردد. اما خطر بزرگتر آن انتقال این سم از طریق خوراک به گوشت و تخم مرغ است (۲). گزارش شده است که وجود ppb 1500 آفلاتوکسین B1  در دان مرغ تخمگذار سبب ضعیف شدن و تغییر شکل فیزیکی پوسته تخم مرغ می گردد (۱۲).

برخی از محققین گزارش کردند که وجود  ppb 2500 آفلاتوکسین B1، سبب انتقال ppb 18 آفلاتوکسین به گوشت و  ppb1/4 آفلاتوکسین به تخم مرغ می گردد (۱۰). همچنین وجود  ppb 500 آفلاتوکسین B1  در دان، سبب افزایش آفلاتوکسین تخم مرغ از ۳/۵ به ppb 18/2 در طی یک سال گردید (۱۰).

با توجه به مقدمه ای که ذکر شد، هدف از انجام این پژوهش بررسی اثرات منفی آفلاتوکسین B1 بر سلامتی و عملکرد مرغ های تخمگذار و نقش توکسین بایندرها در کاهش اثرات منفی این سم قارچی بود.

مواد و روشها

در این طرح تحقیقاتی که بر روی مرغ های تخم گذار تجاری نژاد بونز انجام گرفت، تعداد ۸۴ قطعه مرغ با سن یکسان ۳۲ هفته در ۷ گروه دسته بندی شدند. هر گروه شامل ۴  قفس بود و در هر قفس تعداد  ۳  قطعه مرغ قرار گرفتند. هر گروه به یک تیمار آزمایشی اختصاص داده شد. فرمول جیره مورد استفاده و مواد اولیه برای تمامی گروه ها یکسان بود و تیمارهای آزمایشی تنها از نظر افزودن آفلاتوکسین B1  و توکسین بایندر با یکدیگر متفاوت بودند. توکسین بایندرهای مورد استفاده در این آزمایش شامل توکسین بایندر مایکوفیکس پلاس (تولید شرکت BIOMIN اتریش)، توکسین بایندر توربوتوکس(تولید شرکتXVET  آلمان) و توکسین بایندر مگنوتوکس آلفا (تولید شرکت ویوان- ایران) بودند. تفاوت فرمولهای A، B و C مگنوتوکس آلفا به دلیل نوع سویه و شمار (CFU) باکتریهای تجزیه کننده سموم قارچی بود.

تیمارهای آزمایشی به صورت زیر تعیین گردید:

  1. تیمار شاهد منفی فاقد آفلاتوکسین و توکسین بایندر
  2. تیمار شاهد مثبت حاوی ppb500 از سم آفلاتوکسین B1  و فاقد توکسین بایندر
  3. تیمار حاوی ppb500 از سم آفلاتوکسینB1 + توکسین بایندر مایکوفیکس پلاس به مقدار ۲ کیلوگرم در هر تن خوراک
  4. تیمار حاوی ppb500 از سم آفلاتوکسینB1  + توکسین بایندر توربوتوکس به مقدار۲ کیلوگرم در هر تن خوراک
  5. تیمار حاوی ppb500 از سم آفلاتوکسین B1+2 کیلوگرم توکسین بایندر مگنوتوکس آلفا (فرمول A)
  6. تیمار حاوی ppb500 از سم آفلاتوکسین B1+2 کیلوگرم توکسین بایندر مگنوتوکس آلفا (فرمول B)
  7. تیمار حاوی ppb500 از سم آفلاتوکسین B1+2 کیلوگرم توکسین بایندر مگنوتوکس آلفا (فرمول C)

توزیع دان به صورت دستی در بین قفس ها صورت گرفت و میزان دان مصرفی هر گروه، تعداد تخم مرغ های تولیدی، درصد تولید و وزن تخم مرغ ها به صورت روزانه اندازه گیری و ثبت می شد. این آزمایش به مدت ۱۲ هفته ادامه یافت. در پایان آزمایش میانگین روزانه شاخص های عملکردی شامل درصد تولید، وزن تخم مرغ، توده تخم مرغ تولیدی (Egg mass) و میزان مصرف خوراک برای هر تیمار محاسبه گردید. همچنین ضریب تبدیل برای کل دوره آزمایش با تقسیم  وزن کل دان مصرفی به وزن کل تخم مرغ تولیدی هر تیمار محاسبه شد. در پایان داده ها با استفاده از نرم افزار آماری  SAS و بر اساس طرح کاملا تصادفی آنالیز شد.

نتیجه آزمایش اثرات توکسین بایندر

درصد تولید تخم مرغ

بر اساس نتایج به دست آمده (نمودار ۱) آفلاتوکسین باعث کاهش شدید درصد تولید تخم مرغ گردید. اختلاف تولید بین تیمارهای شاهد مثبت و منفی به ۲۱/۲۹ درصد رسید که با نتایج هرزا… (۶) که افت ۳۰ درصدی تولید را با ppb 965 آفلاتوکسین گزارش کرد همخوانی دارد. همچنین پاندی و همکاران (۱۰) کاهش ۴۶ درصدی تولید را با افزودن ۳/۹۱  میلی گرم آفلاتوکسین B1  گزارش کردند که با توجه به دوز بالاتر سم با نتایج ما همخوانی دارد. در حالیکه سالوا و همکاران (۲۰۰۹) گزارش کردند که افزودن ppb 100 آفلاتوکسین تاثیری بر درصد تولید تخم مرغ نداشته است.

کاهش تولید تخم مرغ می تواند ناشی از اختلال در عملکرد کبد و پانکراس باشد. نتایج آزمایشات نشان می دهند که آفلاتوکسین باعث اختلال در انتقال چربی از کبد می گردد و با ذخیره چربی در کبد عملکرد این اندام حیاتی مختل می شود (۲). از آنجایی که کبد مرکز اصلی متابولیسم لیپیدها، پروتئین ها و اسیدهای آمینه می باشد، اختلال در متابولیسم این مواد می تواند باعث کاهش تولید تخم مرغ گردد. همچنین آفلاتوکسین باعث افزایش وزن لوزالمعده و اختلال در عملکرد آنزیمهای لیپاز، آمیلاز پروتئاز، تریپسین و کیموتریپسین می گردد (۵). در این آزمایش تمامی توکسین بایندرها باعث افزایش معنی دار درصد تولید تخم مرغ نسبت به تیمار شاهد مثبت گردیدند اما اختلاف بین توکسین بایندرها معنی دار نبود. از لحاظ عددی تیمار مگنوتوس آلفا (فرمول B) درصد تولید بالاتری داشت.

تیمارهای آزمایشی

اثرات توکسین بایندر بر بهبود عملکرد مرغ تخمگذار

۱-تیمار شاهد منفی: فاقد آفلاتوکسین و توکسین بایندر

۲-تیمار شاهد مثبت: حاوی ppb500 از سم آفلاتوکسین B1  و فاقد توکسین بایندر

۳-تیمار مایکوفیکس پلاس: حاوی ppb500 از سم آفلاتوکسین B1+ توکسین بایندر مایکوفیکس پلاس(kg/ton2)

۴- تیمار  توربوتوکس: حاوی ppb500 از سم آفلاتوکسینB1+ توکسین بایندر توربوتوکس (kg/ton2)

۵- تیمار مگنوتوکس A : حاوی ppb500 از سم آفلاتوکسین B1 + توکسین بایندر مگنوتوکس آلفا، فرمول A (kg/ton2)

۶- تیمار مگنوتوکس B : حاوی ppb500 از سم آفلاتوکسین B1 + توکسین بایندر مگنوتوکس آلفا، فرمول B (kg/ton2)

۷- تیمار مگنوتوکس C :  حاوی ppb500 از سم آفلاتوکسین B1 + توکسین بایندر مگنوتوکس آلفا، فرمول C (kg/ton2)

*بین ستونهایی که دارای حروف غیر مشترک هستند اختلاف معنی دار آماری وجود دارد.(P<0.05)

وزن و توده تخم مرغ تولیدی

در این آزمایش وزن تخم مرغ در بین تیمارهای مختلف تفاوت معنی داری نداشت، ولی از لحاظ عددی بالاترین وزن تخم مرغ (۶۱/۰۳ گرم) مربوط به تیمار شاهد منفی و کمترین وزن تخم مرغ (۵۷/۴۶ گرم) مربوط به تیمار شاهد مثبت بود (نمودار ۲). این نتایج با گزارشات باتکرایتیس (۳) و کیوبنا و همکاران (۷) مغایرت دارد ولی با نتایج اولیویرا و همکاران(۸) همخوانی دارد.

در این آزمایش افزودن آفلاتوکسین باعث کاهش معنی دار توده تخم مرغ تولیدی از ۵۵/۰۹ به ۴۲/۸۹ گرم در روز به ازای هر پرنده گردید (نمودار ۲). افزودن توکسین بایندر مگنوتوکس آلفا (فرمول B) توده تخم مرغ تولیدی را نسبت به تیمار شاهد مثبت به طور معنی داری افزایش داد اما اختلاف بین سایر توکسین بایندرها با یکدیگر و با تیمار شاهد معنی دار نبود.

تیمارهای آزمایشی

۱-تیمار شاهد منفی: فاقد آفلاتوکسین و توکسین بایندر

۲-تیمار شاهد مثبت: حاوی ppb500 از سم آفلاتوکسین B1  و فاقد توکسین بایندر

۳-تیمار مایکوفیکس پلاس: حاوی ppb500 از سم آفلاتوکسین B1+ توکسین بایندر مایکوفیکس پلاس(kg/ton2)

۴- تیمار  توربوتوکس: حاوی ppb500 از سم آفلاتوکسینB1+ توکسین بایندر توربوتوکس (kg/ton2)

۵- تیمار مگنوتوکس A : حاوی ppb500 از سم آفلاتوکسین B1 + توکسین بایندر مگنوتوکس آلفا، فرمول A (kg/ton2)

۶- تیمار مگنوتوکس B : حاوی ppb500 از سم آفلاتوکسین B1 + توکسین بایندر مگنوتوکس آلفا، فرمول B (kg/ton2)

۷- تیمار مگنوتوکس C :  حاوی ppb500 از سم آفلاتوکسین B1 + توکسین بایندر مگنوتوکس آلفا، فرمول C (kg/ton2)

*بین ستونهایی که دارای حروف غیر مشترک هستند اختلاف معنی دار آماری وجود دارد.(P<0.05)

تاثیر توکسین بایندر در مصرف خوراک

نتایج این آزمایش نشان داد که مصرف خوراک مرغ ها با افزودن سم آفلاتوکسین به خوراک، به طور معنی داری و به میزان ۱۳/۹۳ گرم به ازای هر پرنده کاهش یافته است (نمودار ۳)، اما افزودن توکسین بایندر باعث افزایش مصرف خوراک گردید و تفاوتی بین این توکسین بایندرها مشاهده نشد. سالوا و همکاران (۹) گزارش کردند که افزودن ۵۰ و ppb 100 آفلاتوکسین به جیره باعث کاهش مصرف خوراک مرغ های تخمگذار شد. ابریو (۱) گزارش کرد که با افزودن ۲۰۰ میکروگرم آفلاتوکسین به هر کیلوگرم دان، مصرف خوراک بلدرچین ها به طور معنی داری کاهش یافت. اثرات منفی آفلاتوکسین بر مصرف خوراک می تواند ناشی از اثرات مستقیم آن بر طعم خوراک باشد یا به صورت غیر مستقیم با اختلال در روند هضم و متابولیسم مواد معدنی و ویتامین ها یا صدمه بر سیستم عصبی و مرکز کنترل اشتهای پرنده ایجاد گردد (۲).

تیمارهای آزمایشی

۱-تیمار شاهد منفی: فاقد آفلاتوکسین و توکسین بایندر

۲-تیمار شاهد مثبت: حاوی ppb500 از سم آفلاتوکسین B1  و فاقد توکسین بایندر

۳-تیمار مایکوفیکس پلاس: حاوی ppb500 از سم آفلاتوکسین B1+ توکسین بایندر مایکوفیکس پلاس(kg/ton2)

۴- تیمار  توربوتوکس: حاوی ppb500 از سم آفلاتوکسینB1+ توکسین بایندر توربوتوکس (kg/ton2)

۵- تیمار مگنوتوکس A : حاوی ppb500 از سم آفلاتوکسین B1 + توکسین بایندر مگنوتوکس آلفا، فرمول A (kg/ton2)

۶- تیمار مگنوتوکس B : حاوی ppb500 از سم آفلاتوکسین B1 + توکسین بایندر مگنوتوکس آلفا، فرمول B (kg/ton2)

۷- تیمار مگنوتوکس C :  حاوی ppb500 از سم آفلاتوکسین B1 + توکسین بایندر مگنوتوکس آلفا، فرمول C (kg/ton2)

*بین ستونهایی که دارای حروف غیر مشترک هستند اختلاف معنی دار آماری وجود دارد.(P<0.05)

ضریب تبدیل

با افزودن آفلاتوکسین به جیره مرغ ها، ضریب تبدیل از ۱/۶۸ (تیمار شاهد منفی) به ۱/۹۹  (تیمار شاهد مثبت) افزایش یافت که این امر در درجه اول ناشی از افت شدید تولید تخم مرغ در تیمار شاهد مثبت می باشد. نتایج ما با گزارشات اولیویرا (۸) مطابقت دارد. بهترین ضریب تبدیل مربوط به تیمار مگنوتوکس B بود که با تیمار شاهد مثبت اختلاف معنی داری داشت، ولی تفاوت آن با سایر توکسین بایندرها معنی دار نبود (نمودار ۴). در واقع در میان توکسین بایندرهای مورد استفاده، فرمول B مگنوتوکس آلفا به بهترین وجه توانست ضریب تبدیل مشابه با شرایط عدم مسمومیت را ایجاد کند و با توجه به درصد تولید در این تیمار (نمودار ۱)، کاربرد این فرمول زیانهای اقتصادی ناشی از مسمومیت با آفلاتوکسین را بطور کامل جبران نمود.

تیمارهای آزمایشی

  • تیمار شاهد منفی: فاقد آفلاتوکسین و توکسین بایندر
  • تیمار شاهد مثبت: حاوی ppb500 از سم آفلاتوکسین B1  و فاقد توکسین بایندر
  • تیمار مایکوفیکس پلاس: حاوی ppb500 از سم آفلاتوکسین B1+ توکسین بایندر مایکوفیکس پلاس(kg/ton2)
  • تیمار  توربوتوکس: حاوی ppb500 از سم آفلاتوکسینB1+ توکسین بایندر توربوتوکس (kg/ton2)
  • تیمار مگنوتوکس A : حاوی ppb500 از سم آفلاتوکسین B1 + توکسین بایندر مگنوتوکس آلفا، فرمول A (kg/ton2)
  • تیمار مگنوتوکس B : حاوی ppb500 از سم آفلاتوکسین B1 + توکسین بایندر مگنوتوکس آلفا، فرمول B (kg/ton2)
  • تیمار مگنوتوکس C :  حاوی ppb500 از سم آفلاتوکسین B1 + توکسین بایندر مگنوتوکس آلفا، فرمول C (kg/ton2)

*بین ستونهایی که دارای حروف غیر مشترک هستند اختلاف معنی دار آماری وجود دارد.(P<0.05)

نتیجه گیری کلی تاثیر توکسین بایندر بر روی عملکرد مرغ تخمگذار

نتایج این آزمایش و یافته های سایر محققین نشان دهنده اثرات شدید آفلاتوکسین B1  بر تولید مرغ های تخمگذار می باشد. مقدار  ppb 500 آفلاتوکسین B1  باعث کاهش معنی دار درصد و توده تخم مرغ تولیدی و مصرف خوراک مرغ ها گردید.  همچنین ضریب تبدیل که مهمترین شاخص اقتصادی در فارمهای طیور می باشد در نتیجه مسمومیت با آفلاتوکسین به طور معنی داری افزایش یافت. این یافته ها لزوم استفاده از توکسین بایندرها در خوراک مرغ های تخمگذار را بیشتر نمایان می کند. همچنین در این آزمایش اختلاف معنی داری بین عملکرد مگنوتوکس آلفا با برترین توکسین بایندرهای خارجی نبود و این توکسین بایندر می تواند یک محصول مطمئن و مقرون به صرفه برای استفاده در جیره مرغ های تخمگذار باشد.

منابع

  1. Abreu APN, Buragas A, Albuquerque R, Murata LS, Rezende MJA, Spers A. Desempenho de codornas japonesas em postura alimentadas com rações contaminadas com micotoxinas. Anais do Simpósio Internacional e Congresso Brasileiro de Coturnicultura; 2004; Lavras, Minas Gerais. Brasil. p.199.
  2. Ahmed Mohamed Fouad, Dong Ruan , HebatAllah Kasem El-Senousey, Wei Chen, Shouqun Jiang and Chuntian Zheng Harmful Effects and Control Strategies of Aflatoxin B1 Produced by Aspergillus flavus and Aspergillus parasiticus Strains on Poultry: Review. MDPI toxins journal. 2019.
  3. Butkeraitis P. Efeitos da fumonisina B1 em codornas poedeiras (Coturnix coturnix japonica) [dissertation]. Pirassununga (SP): Universidade de São Paulo; 2003.
  4. Commission regulation (EC) No 1881/2006. Setting maximum levels for certain contaminations in foodstuffs.
  5. Chen, X.; Naehrer, K.; Applegate, T.J. Interactive effects of dietary protein concentration and aflatoxin B1 on performance, nutrient digestibility, and gut health in broiler chicks. Poult. Sci. 2016, 95, 1312–۱۳۲۵٫
  6. Herzallah S M. Aflatoxin B1 residuses in egg and flesh of laying hens fed aflatoxin B1 contaminated diet. American journal of agricultural and biological sciences, 2013. Volume 8, Issue 2, Pages 156-161.
  7. Kubena LF, Harvey RB, Buckley SA, Bailey RH, Rottinghaus GE. Effetcts of long-term feeding of diets containing moniliformin, supplied by Fusarium fujikuroi culture material, and fumonisin, supplied by Fusarium moniliforme culture material, to laying hens. Poultry Science 1999; 78(11):1499-505.
  8. Oliveira CAF, Rosmaninho JF, Butkeraitis P, Correa B, Reis TA, Guerra JL, Albuquerque R, Moro MEG. Effect of low levels of dietary aflatoxin B1 on laying japanese quail. Poultry Science 2002; 81:976-80.
  9. Salwa A. Aly and W. Anwer . Effect of Naturally Contaminated Feed with Aflatoxins on Performance of Laying Hens and the Carryover of Aflatoxin B Residues in Table Eggs. Pakistan Journal of Nutrition 8 (2): 181-186, 2009 ISSN 1680-5194 © Asian Network for Scientific Information, 2009 181
  10. Pandey, I.; Chauhan, S.S. Studies on production performance and toxin residues in tissues and eggs of layer chickens fed on diets with various concentrations of aflatoxin AFB1. Br. Poult. Sci. 2007, 48, 713–۷۲۳٫
  11. Saqer M Herzallah. Aflatoxin B1 residues in eggs and flesh of laying hens fed aflatoxin B1  contaminated diet. American Journal of Agricultural and Biological Science 8(2):156-161 · February 2013.
  12. Manafi, M. Toxicity of aflatoxin B1 on laying Japanese quails (Coturnix coturnix japonica). J. Appl. Anim. Res.2018, 46, 953–۹۵۹٫
  13. Wu, F.; Groopman, J.D.; Pestka, J.J. Public health impacts of foodborne mycotoxins. Annu. Rev FoodSci. Technol. 2014, 5, 351–۳۷۲٫

محتوی مرتبط با توکسین بایندر

 

مصرف توکسین بایندر چگونه باعث بهبود عملکرد مرغ‌های تخمگذار می‌شود؟

توکسین بایندر با جذب سموم قارچی باعث بهبود وزن و کیفیت تخم مرغ‌ها می‌گردد. همچنین استفاده از نسبت صحیح توکسین بایندر باعث کاهش مصرف خوراک و افزایش عمر و سلامتی مرغ‌های تخمگذار می‌شود

مطالب مرتبط

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *