دیاتومیت ها ( Diatomite )
دیاتومیت ها سنگ های رسوبی متشکل از ذرات ریز و بی شکل سیلیسی می باشند که در اثر مکانیزم تجمع پوسته یا اسکلت های فسیل شده جلبک ها و گیاهان و جانوران میکروسکوپی و تک سلولی به نام دیاتومه تشکیل شده است، اطلاق می شود.
از نظر واژه شناسی، الفاظ دیاتومیت یا خاکهای دیاتومیتی و کیزلور همگی کاربرد داشته و شناخته شده هستند.
مولر نیز نوعی خاک دیاتومیتی است که دارای رسهای پلاستیک میباشد. واژه تریپولی اغلب مترادف ،دیاتومیت به کار میرود ولی در واقع تریپولی نوعی رسوبات سیلیکاتی بسیار ریز دانه است که به عنوان ساینده کاربرد دارد و منشا و بقایای گیاهی را ندارد.
در مناطقی در لیبی و الجزایر (در نزدیکی بندر تریپولی) به اشتباه به دیاتومیت تریپولی گفته میشود. همچنین به ندرت واژه میرشام نیز برای توصیف دیاتومیت استفاده شده که در حقیقت میر شام نوعی رس است که اصلاً منشا فسیلی دارد.
از نقطه نظر زمین شناسی اقتصادی، واژه ،دیاتومیت به رسوبانی از تجمع اسکلت سیلیسی دیاتومهها اطلاق میشود که ضخامت کافی جهت استفاده داشته باشند و بیشتر در کمربندهای افیولیتی رخنمون دارند.واژههای دیگری که به تجمع بقایای دیاتومههای دارای ناخالصی بیشتر هستند اطلاق میشود عبارتند از:دیاتومیت رس دار، رس،دیاتومیت دار و یا خاک دیاتومیتی.
از نظر زمین شناسی و یا تجاری، واژه ،دیاتومیت به تجمع رسوبات تجمعی تقریباً خالص از اسکلت موجودات ریزی به نام دیاتومه اطلاق میشود.
دیاتومه ها موجودات تک سلولی بسیار ریزی هستند که متعلق به خانواده جلبکهای دریائی باسیلاریوفیس (طلائی- قهوه ای) هستند.
سلولهای زنده دیاتومه ها با پوشش نازک و ژل مانندی که اغلب رنگی قهوهای دارد، پوشیده شده اند. تمرکز بسیار زیاد دیاتومهها در آبهای ساحلی به عنوان یک آلاینده آب عمل میکند و در بعضی موارد باعث تولید اسید دامیک میشود که اسیدی سمی است و بر سیستم عصبی جانوران اثر سوء داشته و میتواند باعث مرگ آنها نیز بشود. رسوبات دیاتومیتی معمولاً ریزدانه بوده و عمدتاً از سیلیس بی شکل اپالی تشکیل شده است. همراه سیلیس معمولاً مقدار کمی مواد آلی، رس و ندرتاً رسوبات آتشفشانی نیز وجود دارد.
دیاتومیت ممکن است علاوه بر ناخالصی ها دارای ۱۵ تا ۶۵ درصد آب به صورت آزاد، در ساختمان خود باشد.
دیاتومیت خالص خرد شونده و از نظر خصوصیات ظاهری، شبیه به گچ است.دیاتومیت اغلب به همراه شیل، سیلت، سنگ آهک و سایر رس ها می باشد. معمولاً به رنگ سفید تا خاکستری دیده می شود. اندازه ذرات ،دیاتومیت از ۵ تا ۱۰۰۰ میکرومتر تغییر میکند، ولی اندازه غالب بین ۵۰ تا ۱۰۰ میکرومتر است.
بزرگترین تولیدکنندگان دیاتومیت دنیا عبارتند از :
ایالات متحده امریکا (۳۳ %)، شوروی سابق (۲۴ %)، فرانسه (۱۲ %)، رومانی (۲ %) و آلمان (۱ %) می باشد.
ترکیب شیمیایی دیاتومیت خام :
سفید رنگ، نرم، قابلیت پودر آسان ـ وزن مخصوص متغیر بین۷/۰ تا ۱۵/۱ گرم بر سانتی متر مکعب
SiO2 % 73 – 81
MgO % 0.2 – 1.3
Al203 % 3.4 – 5.5
H20 % 8 – 13
موارد مصرف:
بیشترین کاربرد ،دیاتومیت به عنوان فیلتر برای جداسازی جامدات معلق در مایع می باشد. در واقع بیش از ۵۰ درصد از ،دیاتومیت را به کار می برند. کاربرددیاتومیت در این بخش اغلب به عنوان صافی در صنایع مختلف فیلتراسیون از جمله کارخانه های قند، فیلتر کردن داروها، نوشیدنی الکلی، مایع شکر خام، آنتی بیوتیک ها، آبهای شهری، آب استخرها، آبمیوه، سوخت هواپیمای جت و… می باشد.
دومین مصرف عمده،دیاتومیت ها به عنوان پرکننده در صنایع ساخت رنگ، کاغذسازی و ساینده است. کاربرد دیاتومیت به عنوان پرکننده رنگ ها، جهت کنترل شفافیت و درخشش رنگ می باشد.
وجود تخلخل در دیاتومیت ها باعث شده تا از آن به عنوان عایق گرما و صدا استفاده گردد.
پودر دیاتومیت به علت سطح آزاد زیاد و حجم توده ای کم می تواند بیش از ۲ برابر وزن خود آب جذب کند به خاطر این خاصیت از دیاتومیت به عنوان جذب کننده آب در قالی شویی، حمل کننده های ضد آفت و همچنین در حمل و نقل مواد خطرناک مانند اسید سولفوریک و اسید فسفریک استفاده می شود. به علت شباهت دیاتومیت به سیلیکات های اپال این ماده دارای سختی مناسبی جهت ایجاد سایش ملایم بر روی سطوح فلزی می باشد.
دیاتومیت در برخی موارد به عنوان منبعی برای تولید سیلیس به کار می رود.
از دیگر کاربردهای دیاتومیت می توان به ترکیبات سرچوب کبریت، ترکیبات الکترودهای جوشکاری، باتری سازی پایدار کننده مواد منفجره، ماده افزودنی به گل حفاری، به عنوان حمل کننده افشاننده مایعات، حشرهکشها و باروری دانهها، به عنوان ساینده متوسط در دندانسازی، ماده ضد قالبگیری، کپسولهای نیترات آمونیوم، پایدار کننده (ظروف استیلن)، جذب کننده، تصفیه فاضلاب، غذای حیوانات خانگی، ظروف کاتالیزورها، نیکل، وانادیوم، اسید فسفریک، به عنوان منبع سیلیس در چینیسازی و نسوزها، عایق کننده های صوتی و حرارتی اشاره نمود.
مصارف عمده دیاتومیت در صنایع فیلتراسیون، پرکننده، عایق و جذب کننده سایندهها و کاتالیستها است که این کاربردها در حدود ۹۰ درصد کل تقاضا را شامل میشود.
استفاده از دیاتومیت در ساخت فیلترها بیش از ۶۰ درصد کل تولید جهانی را در سال ۱۹۹۹ شامل شده است که قسمت عمده این کاربرد از دیاتومیت های مرغوب و فرآوری شده تامین شده است.استفاده از مواد معدنی بعنوان پرکننده، روان کننده، منعطف کننده و رنگدانه در طیف وسیعی از محصولات نظیر رنگها، پلاستیک،کاغذ و لاستیک از دیرباز رایج بوده است. کاربرد اصلی دیاتومیت در ساخت مواد و مصالح نسوز در مواردی است که حرارت بین ۶۵۰ تا ۱۱۰۰ درجه سانتیگراد باشد.
آجرهای نسوز دیاتومیتی در ساخت کوره هائی کاربرد دارد که در معرض تغییرات شدید حرارتی نیستند. در کاربردهای صنعتی از دیاتومیت در جمع آوری مواد نفتی و یا سایر مایعات پخش شده در جاهائی نظیر تعمیرگاهها، کارخانه های رنگ سازی و مواردی که پخش مایعات ممکن است باعث آتش سوزی بشود، استفاده میشود. در کاربردهای خانگی از دیاتومیت برای ساخت جاذب فضولات حیوانات خانگی و یا بوگیر استفاده میشود. کاربردهای دیگری نیز برای دیاتومیت وجود دارد که بعضی از آنها نظیر ساخت حشره کش ها، تصفیه آب و صنایع شمیائی هنوز در مراحل اولیه خود هستند و امکان رشد در اینگونه کاربردها دور از انتظار نیست.
فیلتر کردن
ساختار ویژه و بیاثر بودن دیاتومیت از نظر شیمیایی آن را به صافی مناسبی تبدیل کرده است ( در استخرهای شنا، تصفیه آب، حلالهای شوینده، آنتی بیوتیکها، مواد دارویی، نوشابه، آب میوه و چربیهای خام و روغنهای گیاهی، روغنهای روان کننده، مواد شیمیایی آلی و غیرآلی، الکلها و…).برای جداسازی ذرات جامد معلق از مایعات و یا یک لایه از پودرهای منفذدار میتواند ذرات بزرگ را به دام بیاندازد.
صافیهای ریزتر مانند دیاتومیت، ذرات ریز را قبل از رسیدن به محل جمعآوری کرده و سرعت چرخه فیلتراسیون را بالا میبرند.
اندازه و شکل ذرات دیاتومیت شرایط مناسبی برای نفوذپذیری و عبور سریع مایعات را در خود فراهم کرده است. ساختار دیاتومیت از طبقاتی تشکیل شده که ۸۵-۹۰% آن فضای خالی بوده و میلیاردها ذره در یکدیگر تداخل پیدا کرده است. این ساختار شبکهای را ایجاد میکند که قادر است ذرات زائد را به دام بیاندازد. بعد از استفاده دیاتومیت را میتوان متراکم کرد به صورتی که حجم فضاهای خالی ان حفظ شود. در این حالت ناخالصیها به صورت لکههایی قابل مشاهده در آمده و از دیاتومیت جدا میگردد و دیاتومیت را دوباره مورد استفاده قرار میدهند.
استفاده از دیاتومیت در تصفیه شکر و سایر شیرینکنندهها
تصفیه شکر اولین کاربرد دیاتومیت بعنوان کمک فیلتر بود و نخستین بار در سال ۱۸۹۹ مایع شکر خام بوسیله دیاتومیت خالص سازی شد. هر چند که صنعت تولید شکر یک مصرف کننده عمده دیاتومیت باقیمانده است ولی تولید مایعات شیرین کننده بزرگترین بازار مصرف دیاتومیت در آمریکا ویکی از مهمترین موارد مصرف در سرتاسر جهان است. فیلترهای دیاتومیتی عمدتاً در مرحله جداسازی ملاس از شکر مایع کاربرد دارند. در تصفیه شکر حرارت مایع بالا برده میشود تا جریان سیال آسانتر صورت بگیرد. به دلیل طیف وسیع دانه بندی ذرات ناخالصی در مایع شکر، بدون استفاده از کمک فیلترها، منافذ اصلی به سرعت گرفته شده و عملاً جریان سیال متوقف میشود.
سالیانه در جهان حدود ۱۲۰ میلیون تن شکر تولید میشود. آمار مصرف شکر در سالهای گذشته بیانگر رشدی پایدار از سال ۱۹۸۰ به بعد است. هر چند که مصرف شکر در کشورهای غربی و توسعه یافته به دلیل جایگزینی دیگر شیرین کنندهها و آگاهی عمومی نسبت به مضرات مصرف زیاد آن، کاهش یافته است ولی در کشورهای در حال توسعه مصرف شکر افزایش داشته است.
از اواخر دهه ۸۰ میلادی کاربرد نوع خاصی از شیرین کنندهها در کشورهای صنعتی رشد چشمگیری را آغاز کرد.
این شیرین کنندهها در نوشابههای غیر الکلی رژیمی کاربرد دارند. بازار این نوع شیرین کنندهها تحت تسلط آسپارتیم است که دویست برابر از شکر شیرینتر است ولی فقط ۵/۰ درصد کالری ایجاد میکند. مصرف آسپارتیم در آمریکا سالیانه در حدود ۱۰ درصد رشد را نشان میدهد.
یک کارخانه تولید و تصفیه شکر در انگلستان گزارش کرده است که برای تصفیه یک تن شکر در حدود ۱/۱ کیلوگرم دیاتومیت مصرف کرده است. با این نرخ مصرف، تقاضای جهانی برای دیاتومیت در این کاربرد سالیانه حدود ۱۲۵ هزار تن برآورد میشود. البته این برآورد با تقریب زیادی همراه است چرا که بسیاری از تولید کنندگان از روشهای دیگری برای فیلتر کردن محصولات خود استفاده میکنند.
بازار دیاتومیت عمدتاً بستگی به تولید و مصرف شیرین کنندههایی دارد که به صورت مایع مصرف و یا عرضه میشوند. این گونه شیرین کنندهها اختصاصاً در فرآوری مواد غذایی و همچنین نوشیدنیهای غیر الکلی کاربرد دارند. برآورد شده است که در حدود ۳۵ درصد از شکر عرضه شده در آمریکا بصورت مایع بوده است. افزایش تقاضا برای دیاتومیت در این کاربرد خاص متحمل نیست چرا که با افزایش آگاهی مردم نسبت به مضرات مصرف زیاد شکر، تولید جایگزینهای شکر رو به افزایش است.
تصفیه روغنها و چربیهای حیوانی و گیاهی
چربیهای خام و روغنهای گیاهی و انواع دیگر روغنها که مجموعاً روغنهای گلیسیریدی نامیده میشود، بدون تصفیه و فرآوری قابل مصرف نیستند. این چربیها قبل از تصفیه دارای رنگدانه، دانههای گیاهی، اسیدهای چرب آزاد و سایر ناخالصیها هستند. ناخالصیهای موجود در چربیها طی چند مرحله جدا سازی میشوند. در مرحله جداسازی صمغها، فسفولیپیدها، فلزات سنگین و بعضی از رنگدانهها گرفته میشوند. اسیدهای چرب آزاد در مرحله خنثی سازی و به همراه ناخالصیهای دیگری نظیر مواد نامحلول در آب و بعضی از رنگدانهها گرفت میشوند.
مرحله رنگبری تمامی رنگدانهاهی باقیمانده، مواد اکسیده و اثرات فلزات را جدا میکند و مرحله بوزدائی اسیدهای چرب و سایر مواد آروماتیک را جدا میکند.
بطور کلی برای تصفیه روغنها از آلکالینهای قوی و مواد شیمیایی دیگر برای رسوب دادن ناخالصیها استفاده میشود. این رسوبات در مرحله بعدی توسط کمک فیلترها و جذب کنندههایی نظیر کربن فعال،دیاتومیت و خاکهای فولر جدا شده تا مزه و رنگ موجود در روغن گرفته شود. بعد از عملیات فیلتر روغن باقیمانده در کیک فیلتر به کمک هوای فشرده یا محلولهای شوینده از کیک جدا میشود. تولید روغن و چربیها در سال ۱۹۹۸ در حدود ۹۰ میلیون تن بوده است. سازمان خواربار جهانی سالیانه رشدی در حدود ۴ درصد را برای انواع روغنهای خوراکی پیش بینی کرده است.
تصفیه نوشیدنیهای الکلی
تصفیه مشروبات الکلی و آبجو به منظور جداکردن ذرات ریز نظیر مخمر یا پروتئینهای راسب از محلول یک مرحله لازم برای حفظ شفافیت و طعم آنهاست. استفاده از،دیاتومیت در تصفیه آبجو یکی از اصیل ترین کاربردهای آن در صنعت فیلتراسیون است. استفاده ازدیاتومیت معمولاً بعنوان خوراک همراه به محلول در حال تصفیه افزوده میشود و ذرات به ریزی تا ۵/۰ میکرون را جدا میکند. ذرات مخمر معلق در مایع دارای ابعادی در حدود ۱۰-۴ میکرون هستند و وجود ذرات ریزتر نیز تاثیر زیادی بر شفافیت محصول ندارد. میزان مصرف ،دیاتومیت در این زمینه بین ۲/۰ تا ۲/۱ گرم بر لیتر متغیر است ولی بطور متوسط در حدود یک گرم بر لیتر است. عیاردیاتومیت مصرفی به نوع و کیفیت محصول نهایی فیلتر شده بستگی دارد.
با توجه به تولید سالیانه آبجو در جهان مقدار مصرف دیاتومیت در این کاربرد آن در حدود ۱۲۰ هزار تن در سال برآورد شده است. میزان مصرف ،دیاتومیت در تصفیه سایر نوشیدنیها به مراتب کمتر بوده و سالیانه در حدود ۷۵ هزار تن برآورد شده است.
استفاده از انواع دیگر فیلترها (غیر دیاتومیتی) در تصفیه نوشیدنیها هنوز اقتصادی تر از نوع دیاتومیتی نیست. با این وجود کاربرد نوع جدیدی از فیلترها که به فیلتر ممبران معروفند در سالهای اخیر رو به افزایش بوده است. این نوع فیلترها قادر به کاهش کف کنندگی آبجو تصفیه شده هستند. از سوی دیگر یکی از مشکلات موجود در دور ریزی ،دیاتومیت مصرف شده است که این امر روز به روز پر هزینه تر میگردد. یک کارخانه تولید آبجو به طور متوسط سالیانه ۱۰ تن ،دیاتومیت دور میریزد که یافتن محل تخلیه مناسب میتواند تبدیل به مشکلی عمده بشود. اینگونه مشکلات در مواردی باعث شده است تا تولید کنندگان به دنبال استفاده از روشهای جایگزین بجای فیلتردهای دیاتومیتی باشند.
پرکننده
خواصی مانند درخشندگی دیاتومیت تا ۹۰%، ضریب شکست۴۲/۱ تا ۴۹/۱، چگالی کم، خنثی بودن و نسوزی متوسط (دامنه حرارتی نرم شدن ۱۴۰۰-&#-3920; C 1600)، ضریب جذب بالا و… باعث شده تا از آن به عنوان پرکننده در صنایع رنگ سازی، لاستیک سازی، کاغذ سازی، پلاستیک سازی، دندانپزشکی، مواد شیمیایی و دارویی استفاده کنند. همچنین به عنوان عامل ضد انسداد، ورقههای مجاور را از یکدیگر جدا نگه داشته، مانع از جوش سرد میشود (فیلمهای پلی اتیلن). در رنگ ذرات ریز و بی شکل ،دیاتومیت، سطح زبری را ایجاد کرده و سبب افزایش چسبندگی و طول عمر میشود. در تولید کاغذهای مخصوص،دیاتومیت تشکیل ورقه کاغذ را تسهیل میکند. ماده معدنی دیاتومیت در بسیاری از محصولات به عنوان پر کننده، روان کننده یا منبسط کننده و یا رنگدانه کاربرد دارند.
صنایع عمدهای که از مواد معدنی برای خواص ذکر شده استفاده مینمایند عبارتند از:
صنایع رنگ، کاغذ، پلاستیک و لاستیک. نقش یک پرکننده ممکن است نقشی فعال باشد بدین معنی که وجود آن در ترکیب محصول، خاصیت ویژهای به محصول میدهد که برای آن کاربرد خاص ضروری است با این وجود مواردی نیز وجود دارد که ماده پر کننده نقشی غیر فعال دارد و فقط به منظور افزایش حجم و کاهش هزینهها به ترکیب افزوده میشوند.
خواص ویژه دیاتومیت باعث شده است که این ماده معدنی بعنوان یک پرکننده فعال در طیف نسبتاً وسیعی از صنایع کاربرد داشته باشد. به دلیل خاصیت ویژه ساختار داخلی ذرات دیاتومیت از آن میتوان بعنوان یک افزودنی که خاصیت پخش پذیری رنگ را افزایش میدهد استفاده کرد. همچنین این ساختار ویژه، دیاتومیت را بعنوان یک افزودنی ضد انعقاد، برای تولید ورقههای شفاف پلی اتیلنی مناسب کرده است. دیاتومیت به دلیل خاصیت جذب کنندگی زیاد بعنوان حمل کننده مواد سمی در حشره کشها کاربرد دارد.
وجود سیلیس زیاد در ترکیب دیاتومیت (تا ۹۴ درصد) از آن مادهای خنثی در برابر اکثر ترکیبات شیمیایی و عایق حرارتی نسبتاً خوبی ساخته است.
دیاتومیت در صنعت رنگ
مهمترین کاربرد دیاتومیت بعنوان یک پرکننده در تولید رنگ است که در حدود ۳۰ درصد تقاضا برای دیاتومیت را بعنوان پرکننده شامل میشود. این مقدار در سال ۱۹۹۳ در حدود ۱۰۰ هزار تن در سال بوده است. با این وجود دیاتومیت در مقایسه با سایر مواد معدنی پر کننده نظیر تالک، کربنات کلسیم، کائولن و باریت از اهمیت کمتری برخوردار است. بازار مصرف دیاتومیت در رنگ سازی رو به کاهش است و علت اصلی آن اجتناب سازندگان از خطرات بالقوه سیلیکاتهای بلورین است. به نظر میرسد. که قیمت نسبتاً بالای دیاتومیت نسبت به سایر پرکنندهها عامل مهم دیگری برای کاهش تقاضا باشد. پرکنندهها به منظور افزایش حجم رنگ و کاهش نیاز به افزودن حجم رنگدانهها که اغلب گران قیمت هستند مصرف میشوند.
با این وجود یک پرکننده مناسب خواصی نظیر افزایش شفافیت، عدم پوسته پوسته شدن و پخش پذیری آسان را نیز میتواند به رنگ بدهد. دیاتومیت عمدتاً بخاطر خاصیت پخش پذیری و صاف کردن سطح بیرونی رنگ کاربرد دارد.
این خاصیت دیاتومیت در مقایسه با سایر مواد معدنی منحصر بفرد است و از تمامی آنها موثرتر عمل میکند. دیاتومیت همچنین بافت رنگ را به گونهای تغییر میدهد که باعث کاهش انعکاس نور شده و حالت آینهای شدن را از سطح رنگ میزداید. دیاتومیت نسبت به سایر مواد معدنی پر کننده از درجه انعکاس کمتری برخوردار است. از آنجائیکه تولید کنندگان رنگ مواد اولیه را بر حسب وزن خریداری میکنند ولی محصول نهایی را بر حسب حجم به فروش میرسانند، وزن مخصوص کم دیاتومیت و افزایش قابل توجهی که به حجم محصول میدهد دیگر خاصیت مثبت دیاتومیت در صنایع رنگ است.
فواید دیگر استفاده از دیاتومیت در رنگ عبارتند از:
خاصیت مات کنندگی (کاهش خاصیت براقی)، سهولت خیس کنندگی، سهولت زدودن لکه و افزایش مقاومت رنگ در مقابل خراشیدگی.
دانه بندی و شکل ذرات دیاتومیت باعث افزایش قدرت چسبندگی رنگ شده و زمان آزاد شدن حلالها را نیز کاهش میدهد.
اشکال نامنظم دیاتومهای تشکیل دهنده دیاتومیت خاصیت ویژهای از نظر انعکاس نور به رنگ میدهد که مخصوصاً برای رنگهای ترافیک و انعکاس بهتر آنها در شب مناسب است. مهمترین کاربرد دیاتومیت در رنگسازی، ساخت رنگهای امولسیونی است. انتخاب نوع مناسب دیاتومیت برای افزایش کارآئی آن و خاصیت ویژهای که از آن انتظار میرود از اهمیت بالایی برخوردار است.
یکدست بودن رنگ و یکنواختی براقیت و شفافیت آن مبنایی برای انتخاب نوع مناسب دیاتومیت است.
برای رنگهای مورد استفاده برای پوشش دیوارهای داخلی ساختمان، نوع کلسینه شده گدازهای (Hegma2) مناسب ترین است. برای رنگهای نیمه شفاف لعابی نوع دیاتومیت کلسینه شده گدازهای بسیار ریز دانه (Hegma4) مناسب تر است.
چهار عامل عمده که بر شفافیت و براق بودن رنگ تاثیر میگذارد عبارتند از:
شکل ذرات، خاصیت جذب حلال رنگ (روغن)، ساختمان داخلی ذرات و ابعاد ذرات. ساختمان ویژه دیاتومیت باعث جذب روغن رنگ در داخل خود ذرات و همچنین در فضای خالی بین ذرات میشود. وقتی که ساختار داخلی دیاتومها در اثر سایش و مالش شکسته میشود خاصیت جذب روغن ذرات نیز تغییر کرده و تابعی از سطح بیرونی آنها میشود.
در پارهای از موارد استفاده از دیاتومیت همراه با سایر پر کنندهها باعث افزایش کارآیی آن میشود. در ساخت رنگهای لعابی نیمه شفاف ترکیب تالک و دیاتومیت انعطاف بیشتری به رنگ داده و میزان مصرف رنگدانه را نیز کاهش میدهد. در رنگهای لعابی معمولی افزایش ۱۰ پوند دیاتومیت از نوع کلسینه گدازه ای ریز دانه در هر ۳۰۰ لیتر رنگ باعث کاهش شفافیت از ۳۰ به ۱۵ میشود.
تولید رنگ و بازار مصرف دیاتومیت
در حدود یک چهارم از تولید ۲۵ میلیون تنی رنگ در سال ۱۹۹۴ در آمریکای شمالی صورت گرفته است. اروپای غربی نیز تقریباً یک چهارم تولید را داشته و سهم اروپای شرقی و کشورهای شوروی سابق جمعاً ۱۵ درصد بوده و ژاپن نیز ۹ درصد تولید جهانی رنگ را به خود اختصاص داده است و بر اساس پیش بینی واحد اطلاعات اقتصادی. (EIU) در دهه ۹۰ میلادی تقاضا برای رنگ سالیانه ۳ درصد رشد داشته است.
کاربرد اصلی دیاتومیت در رنگ بعنوان ماده پخش پذیر عمدتاً در رنگها امولسیونی است.
بنابراین بازار مصرف به میزان قابل توجهی به ترجیح مصرف کننده بستگی دارد. روند مصرف نیز به همین دلیل به شدت منطقهای بوده و بر اساس موقعیت جغرافیایی متغیر است. رنگهای نیمه شفاف برای پوشش دیوارههای صاف در کشورهای دانمارک، آلمان و آمریکا متقاضیان بیشتری دارد و به نظر میرسد که این کشورها مصرف کنندگان اصلی دیاتومیت در ساخت رنگ باشند.
دیاتومیت به همراه سایر پرکنندهها که به مراتب از دیاتومیت ارزانترهستند نیز کاربرد دارد.
به علت قیمت نسبتاً بالای دیاتومیت، سازندگان رنگ تمایل به کاهش مصرف آن دارند. حداقل مصرف دیاتومیت در حدود ۲ الی ۳ درصد کل حجم رنگ است که در حدود ۱۶/۰ کیلوگرم بر هر گالن رنگ میشود. پیش بینی میشود که سالیانه حدود ۱۲۰ هزار تن دیاتومیت در صنعت رنگ مصرف میشود که سه چهارم آن در کشور آمریکا میباشد. به دلیل افزایش نگارنی نسبت به کاربرد سیلیکاتهای بلورین در رنگ و همچنین قیمت نسبی بالای دیاتومیت امکان رشد قابل توجهی در این کاربرد خاص دیاتومیت دور از انتظار است.
استفاده از دیاتومیت در ساخت پلاستیک
استفاده از دیاتومیت بعنوان یک پرکننده ضد انعقاد در ورقههای شفاف (فیلم) پلی اتیلن دومین کاربرد مهم آن بعد از پرکننده رنگ است.
نقش ماده ضد انعقاد (یا چسبندگی) کاهش چسبندگی یا جمع شدگی فیلم پلی اتیلن به سطح تماس در زمان تشکیل فیلم است. افزودن ۰۵/۰ تا ۵/۰ درصد دیاتومیت به ترکیب پلی اتیلن از شکنندگی آن جلوگیری کرده و خاصیت ضد انعقاد آنرا افزایش میدهد. مقادیر کم دیاتومیت همچنین در تعدادی از کاربردهای خاص نظیر ترموپلاستیکها استفاده میشود.
مجموع مصرف پلی اتیلن در اروپای غربی، آمریکای شمالی و ژاپن در سال ۱۹۹۳ در حدود ۱۱ میلیون تن بوده است.
فروش فیلمهای پلی اتیلن در اوایل دهه ۹۰ میلادی رشدی معادل ۵ درصد را در سال نشان داده است. ظرفیت تولید جهانی پلی اتیلنهای سبک در سال ۱۹۹۴ برابر ۴۸ میلیون تن با رشد سالیانه ۳ الی ۵ درصد برآورد شده است.
استفاده از دیاتومیت در پلی اتیلنها عمدتاً در آمریکا متمرکز شده است.
در اروپا انواع دیگر سیلیکاتها استفاده شدهاند که دلیلی اصلی آن عدم عرضه دیاتومیت با عیار مناسب و به اندازه کافی است. بازار مصرف دیاتومیت در فیلمهای پلی اتیلنی در اروپای غربی و شرف دور پتانسیل رشد داشته و آینده آن امیدوار کننده است.
با توجه به میزان مصرف دیاتومیت در تولید فیلمهای پلی اتیلنی که بطور متوسط ۱/۰ درصد است، مصرف آن در آمریکا با در نظر گرفتن تولید سالیانه اینگونه فیلمها در حدود ۴۵-۴۰ هزار تن در سال برآورد میشود. با توجه به رشد سالیانه ۷-۵ درصدی، در اوایل قرن بیست و یکم پیش بینی میشود که کل مصرف جهانی دیاتومیت در این کاربرد خالص بالغ بر۱۰۰ هزار تن در سال باشد.
مصرف دیاتومیت در صنایع کاغذ سازی
صنایع تولید کاغذ یک کاربرد فرعی برای دیاتومیت بعنوان پر کننده است. دیاتومیت در کاغذهای مخصوص و بعنوان ماده ای ضد جمع شدگی و کنترل کننده چروک شدگی کاغذ مورد استفاده قرار میگیرد. بعنوان یک پر کننده، دیاتومیت خاصیت ماتی به کاغذ میدهد و باعث جذب بهتر رنگدانههای بکار رفته در ساخت کاغذ میشود. در تولید مقوا، بخصوص نوع پوشش دار آن، اصطکاک در مرحله ساخت به کمک دیاتومیت کاهش داده میشود و جذب آب براحتی صورت میگیرد.
دیاتومیت همچنین باعث میشود که کاغذ یکدست تر و یکنواخت تر به نظر برسد.
از دیرباز استفاده از دیاتومیت در صنایع تولید کاغذ به منظور کنترل قیر کاغذ بوده است. قیر کاغذ نوعی رزین است که در چوب وجود دارد و در فرآیند تولید پالپ کاملاً حذف نمیشود. در مرحله تولید کاغذ، ذرات ریز قیر بهم چسبیده و مشکلاتی برای کاغذ و محصول نهایی بوجود میآورد. قیر را میتوان به وسیله افزودن محلولهای شیمیایی رسوب دهنده و یا بوسیله جذب توسط مواد معدنی از پالپ جدا کرد.
دیاتومیت دارای خواص لازم برای کنترل قیر است ولی تالک در این مورد بهتر عمل کرده و در عین حال ارزانتر است. بنابراین تقریباً در همه جای دنیا تالک در کاغذ سازی بطور وسیعی مورد استفاده قرار میگیرد.
یکی دیگر از کاربردهای دیاتومیت در بازیافت کاغذهای باطله است.
کاغذهای باطله دارای آلودگیهای نظیر مرکب و چسب هستند که باید در مرحله مرکب زدائی جدا شوند تا کاغذ دوباره قابل استفاده بشوند. دیاتومیت با خاصیت جذب بالای خود در این کاربرد خاص بهتر از تالک عمل میکند. پیش بینی میشود که این کاربرد دیاتومیت با توجه به افزایش تمایل کشورها به بازیافت کاغذهای باطله در آینده زمینه رشد زیادی را داشته باشد.
مواد معدنی اصلی که بعنوان پرکننده در صنعت کاغذسازی استفاده میشوند عبارتند از:
کائولن و کربنات کلسیم مصرف سالیانه مواد معدنی در کاغذ سازی در آمریکایی شمالی و اروپای غربی بالغ بر ۱۴ میلیون تن است. برآورد میشود که مصرف دیاتومیت در کاغذ سازی در آمریکای شمالی در حدود ۱۰ هزار تن در سال باشد و این مقدار در اروپای غربی برابر ۲۵۰۰ تن و در بقیه کشورها برابر ۱۰۰۰ تن در سال باشد. به نظر میرسد که تقاضا در آمریکای شمالی به سمت استفاده از دیاتومیت در جذب مرکب کاغذهای باطله سوق داده شود.
استفاده از دیاتومیت در تولید لاستیک
دیاتومیت بعنوان یک پرکننده و کمک پروسسور در انواع لاستیکها به ویژه انواع ارزان قیمت که مقدار قابل توجهی روغن در ترکیب آنها موجود دارد کاربرد دارد. افزودن دیاتومیت باعث جذب روغن شده و مخلوط سریعتر آماده میشود. مقدار معمول در حدود ۱۰ الی ۲۰ درصد وزنی است. افزودن دیاتومیت به لاستیک باعث حفظ نرمی و انعطاف لاستیک شده و مقاومت کششی و سایشی آن را نیز افزایش میدهد. دیاتومیت همچنین در ساخت فوم های لاستیکی کاربرد دارد.
دیاتومیت در سیمان
افزودن خاکهای دیاتومیتی مولر به سیمان باعث افزایش مقاومت آن نسبت به آب دریا میشود. خاکهای مولر در تولید سیمانهای مخصوص که در ساخت سکوهای نفتی دریایی کاربرد دارند، استفاده میشود. میزان مصرف مولر در تولید سیمان قابل توجه نبوده و این بازار سالیانه فقط در حدود ۵۰۰۰ تن مواد دیاتومیتی مصرف میکند. دیاتومیت همچنین ممکن است بعنوان یک جذب کننده به سیمان افزوده شود تا آب اضافی موجود در مخلوط را جذب کند. این عمل باعث افزایش مقاومت سیمان شده و در عین حال سطح بیرونی صافتری را ایجاد میکند.
بعضی دیگر از کاربردهای فرعی دیاتومیت بعنوان یک پر کننده عبارتند از:
- به عنوان یک پرکننده در تولید آب میوه به منظور گرفتن سریعتر و افزایش مقدار آب میوه.
- به عنوان پرکننده در انواع خاصی از مواد پر کننده در دندان سازی.
- در ساخت کبریت بعنوان کنترل کننده شعله. دیاتومیت باعث جذب مواد آتش زا در ساختارخود شده و از ایجاد شعله اضافی و کنترل نشده جلوگیری میکند مقدار مصرف در حدود ۳ الی ۶ درصد وزنی ترکیب است.
- به صورت مخلوط با آب در پرکردن سیلندرهای گاز استن.
- پرکنندههای دیاتومیتی در ساخت آسفالت به منظور افزایش ویسکوزیته، بالا بردن نقطه ذوب و افزایش مقاومت مکانیکی و مقاومت در برابر هوازدگی کاربرد دارند.
جذب کننده
کاربردهای دیاتومیت بعنوان یک جذب کننده را میتوان به دو دسته صنعتی و خانگی تقسیم کرد. در کاربردهای صنعتی از دیاتومیت در جمع آوری مواد نفتی و یا سمی و سایر مایعات ریخته شده در محلهایی نظیر تعمیر گاهها، کارگاهها و یا کارخانههای رنگسازی و کلیه مکانهایی که پخش شدن مواد نفتی امکان آتش سوزی را افزایش میدهد، استفاده میشود.
در کاربردهای خانگی دیاتومیت در ساخت جاذب فضولات حیوانات خانگی نظیر گربه و سگ مورد استفاده قرار گرفته است.
موادی که در ساخت این وسایل بکار میروند باید قدرت جذب بالایی داشته و ضمن جذب فضولات بو و امکان رشد باکتری را نیز کاهش دهند. بازار تولید جاذب فضولات حیوانات خانگی توسط مواد معدنی دیگر گرفته شده و بیش از ۹۰ درصد تولید کنندگان اروپایی از مواد ارزانتری نظیر خاکهای فولر (نوعی سنگین)، سیپولیت، سدیم و بنتونیت استفاده میکنند.
بازار مصرف برای مواد معدنی مورد استفاده در ساخت این گونه جاذبها رو به رشد بوده و فقط در اروپای غربی در حدود یک میلیون تن مواد معدنی مختلف مصرف شده است. مصرف این مواد معدنی در حدود ۲۰۰ کیلوگرم در سال به ازای هر حیوان خانگی است. با این وجود بازار مصرف ،دیاتومیت در مقایسه با سایر جذب کنندهها نظیر بنتونیت و دیگر انواع رسها بسیار اندک است و در حدود ۳۰ هزار تن در سال برآورد میشود.
مصارف دارویی
دیاتومیت در صنایع دارویی به عنوان دی اکسید سیلیسیم مورد استفاده قرار می گیرد که عمدتاً از ذرات ریز دیاتومه که به روش کلسینه کردن خالص تشکیل شده است و به رنگ سفید، خاکستری کم رنگ تا رنگ پریده دیده می شود و در پزشکی هامئوپاتی Homoepathic (نوعی دارو درمانی) مورد استفاده دارد.
پودر دیاتومیت عملاً در آب، اسید و ئیدروکسیدهای قلیایی، غیر محلول است. این ماده بدون آن که به صورت ژل در آید ۴ برابر وزن خود آب جذب می کند.
از این ماده برای تهیه ژل سیلیسی و سیلیس آب دار کلوئیدی استفاده می شود. از دی اکسید سیلیسیم به علت خاصیت جذب آب به عنوان خشک کننده، ضد گلوله شدن و بهم چسبیدن در صنایع دارویی استفاده می شود.
دیاتومیت در ساخت عایقها:
عایقهای حرارتی
ساختمان به شدت متخلخل دیاتومیت از آن مادهای عایق در مقابل حرارت ساخته است. خاکهای دیاتومیتی مولر که در کشور دانمارک یافت میشود برای این کاربرد خاص بسیار مناسب هستند. آن خاکها در حدود ۳۰ درصد رس در ترکیب خود دارند که بعنوان متصل کننده عمل میکند. مولر در ساخت آجرها و مصالح نسوز بدون نیاز به افزودن رس و یا سایر چسبندهها کاربرد وسیع دارد.
کاربردهای اصلی عایقهای ساخته شده از مولر در صنایع نسوزی است که حرارت بین ۶۵۰ تا ۱۱۰۰ درجه سانتیگراد است. مولر بعنوان پر کننده در محفظه بین دو جداره داخلی و بیرونی کوره استفاده میشود. مولر به همراه آزبست و بنتونیت در ساخت آجرها و لولههای نسوز مورد استفاده قرار میگیرد.
آجرهای نسوز ساخته شده از دیاتومیت در کورههای مورد استفاده قرار میگیرند که تغییرات حرارت شدید نیست. اینگونه آجرها نباید در معرض مستقیم آتش قرار گیرند ولی به دلیل مقاومت فشاری بالای آنها مناسب برای استفاده در کف کوره هستند.
برای ساخت سیمان های عایق و نسوز، دیاتومیت کلسینه شده را به مخلوط پرتلند و یا کلسیم- آلومینا به نسبت ۴:۱ میافزایند. این سیمانها در ساخت در، کف و یا دیواره کورهها کاربرد دارند.
عایقهای صوتی
بطور کلی مواد عایقهای حرارتی عایقهای خوبی در مقابل صوت نیز هستند. مواد متخلخل نظیر ،دیاتومیت عایقهای موثری در برابر صوت هستند و باعث جذب امواج صوتی در فضای خالی موجود میشوند. نحوه ساخت و فرایند تولید عایقهای صوتی معمولاً مهمتر از نوع مواد بکار رفته است.
میزان مصرف دیاتومیت در ساخت عایقهای حرارتی و صوتی در کشور آمریکا در حدود ۴ درصد کل تقاضا و برابر ۲۴ هزار تن در سال ۱۹۹۳ بوده است.
این میزان مصرف در سال ۱۹۹۹ به ۲ درصد کل تقاضا کاهش یافته و به حدود ۱۵ هزار تن رسیده است. پیش بینی میشود که کل ،دیاتومیت مصرفی در جهان برای این کاربرد خاص در حدود ۲۰۰ الی ۲۵۰ هزار تن در سال باشد.
بزرگترین بازار مصرف اروپای غربی میباشد که عمدتاً مواد اولیه برای ساخت عایقها را از کشور دانمارک وارد میکند. بیش از نیمی از تولید خاکهای دیاتومیتی دانمارک در صنایع تولید عایقها و نسوزهای دیاتومیتی مصرف میشود.
دیاتومیت در سایندهها
دیاتومیت بعنوان یک ساینده متوسط و پولیش دهنده در بعضی از صنایع کاربرد دارد. ساختمان ترد و نازک دیاتومها تحت فشار شکننده هستند و نمیتوان از آنها بعنوان یک ساینده قوی استفاده کرد. با این وجود در مواردی ویژه که نیاز به کنترل دقیق تر عمل پولیش کردن سطح وجود دارد.دیاتومیت پرکنندهها را میتوان بعنوان پولیش دهنده نهایی در ساخت جواهرات و نظایر آنها بکار برد.
دیاتومیت بعنوان حمل کننده کاتالیزورها
دیاتومیت بعنوان حمل کننده کاتالیزورها در بسیاری از فرایندهای صنعتی کاربرد دارد.دیاتومیت کاتالیزور مایع را جذب کرده و مخلوط بدست آمده را میتوان به صورت کلوخه درآورده و در فرآیند وارد کرد. حمل کننده کاتالیزورهای دیاتومیتی دارای برتریهای زیر هستند:
- – سطح مخصوص کنترل شده
- – عدم میل به ترکیب شیمیایی
- – تخلخل زیاد
- – مقاومت گرمایی تا ۸۰۰ درجه سانتیگراد
- – مقاومت مکانیکی بالا
بعضی از فرایندهای صنعتی که از دیاتومیت بعنوان حمل کننده کاتالیزورهای استفاده میکنند عبارتند از: عملیات استحصال هیدروژن و تولید اسید سولفوریک.
استفاده از دیاتومیت درکشاورزی
مواد معدنی مختلف بعنوان حمل کننده و رقیق کننده سموم کشاورزی مورد استفاده قرار میگیرند. سموم کشاورزی باید براحتی قابل پخش کردن باشند و همچنین تمرکز آن در حد لازم باشد تا اثرات سو بر محصول کشاورزی نداشته باشند. به منظور سهولت در انبار کردن و حمل مواد شیمیایی سمی این مواد باید ابتدا یک حمل کننده مخلوط شوند.
ماده حمل کننده باید خاصیت جذب کنندگی بالا داشته و بتواند براحتی در مایعات پخش شود تا بتوان آن را اسپری نمود. ماده حمل کننده همچنین باید از نظر شیمیائی خنثی بوده و اثر سو بر ترکیب شیمیایی سم نداشته باشد. این مواد نباید ساینده بوده و به راحتی پودر شوند. مناسب ترین مواد معدنی برای استفاده در سموم کشاورزی و بعنوان حمل کننده عبارتند از: خاکهای فولر، تالک، کائولن، ،دیاتومیت، پرلیت، ژیپس و سپیولت.دیاتومیت و پرلیت از نظر خنثی بودن مناسبترین مواد معدنی هستند.
سازندگان سموم کشاورزی تمایل چندانی به استفاده از پرلیت به دلیل سایندگی بیشتر آن نسبت به دیاتومیت ندارند.
در ساخت پودرهای شیمیایی که بعنوان سم کشاورزی کاربرد دارند ممکن است بین ۵ تا ۶۰ درصد دیاتومیت مصرف شود که مقدار رایج و متوسط در حدود ۴۰ تا ۵۰ درصد است. برخلاف مفید بودن نقش دیاتومیت، این کاربرد بازار مهمی برای این ماده معدنی نیست و پیش بینی میشود که در آینده نیز رو به کاهش بگذارد.
پودرهای شیمیایی فقط در مواردی که باد شدت نداشته باشد قابل استفاده هستند به همین دلیل آنها هرگز در اروپا مورد توجه قرار نگرفتهاند و در کشورهای دیگر نیز تمایل چندانی به استفاده از آنها وجود ندارد.
بیشتر سموم امروزه در آب محلول شده و سپس استفاده میشوند علاوه بر سموم کشاورزی، دیاتومیت در تولید کودهای شیمیایی نیز کاربرد دارد.
مواد معدنی مختلفی ممکن است بعنوان رقیق کننده و پر کننده در کودهای شیمیایی مورد استفاده قرار گیرند. مواد پر کننده باید از نظر شیمیایی خنثی بوده و از سائیدگی کمی برخوردار باشند و در عین حال وزن مخصوص مناسبی نیز داشته باشند.
شایعترین مواد معدنی که بعنوان پر کننده و یا حمل کننده در ساخت کودهای شیمیایی کاربرد دارند عبارتند از :
دیاتومیت، خاک فولر، کائولن، تالک، ژیپس، آهک، پرلیت، پیروفیلیت و سپیولیت. در میان این مواد معدنی، دیاتومیت از نظر شیمیایی خنثی ترین ماده معدنی است.
رایج ترین کاربرد دیاتومیت در کشاورزی استفاده از آن در ساخت کودهای نیترات آمونیم و اوره است. این مواد در آب محلول بوده و اگر حتی مقدار کمی آب هم وجود داشته مواد حالت چسبندگی پیدا میکند.
دیاتومیت، پرلیت و کائولن معمولاً بعنوان افزودنی ضد چسبندگی و به میزان ۲ الی ۳ درصد وزنی به مخلوط اضافه میشوند. مجموع مقدار دیاتومیت مصرف شده در کشاورزی گزارش نشده است ولی به نظر میرسد که بیش از ۱۰ هزار تن در سال نباشد.
،دیاتومیت بعنوان مادهای ضد چسبندگی در تولید خوراک دام نیز کاربرد دارد. مقدار مصرف شده در این کاربرد خیلی کم است. پودر یا دانههای سنگ آهک معمولاً ماده معدنی رایج هستند. یک کمپانی دانمارکی، به نام دامولین سالیانه مقادیری مولر دانهای جهت استفاده در خوراک دام صادر میکند.
کاربردهای ویژه و جدید برای دیاتومیت
علاوه بر کاربردهای مرسوم ،دیاتومیت، تحقیقات در زمینه یافتن کاربردهای جدید برای این ماده معدنی با خواص ویژه ادامه دارد.
دیاتومیت به عنوان یک حشره کش
خواص ،دیاتومیت در نابودی حشرات سالهاست که شناخته شده است. استفاده از دیاتومیت برای این منظور خاص بدلیل معرفی و توسعه حشره کشهای شیمیایی مؤثر نظیر متیل بروماید محدود مانده است. امروزه ثابت شده است که متیل بروماید از ترکیباتی است که اثرات مخربی بر لایه اوزن داشتهاند. کشورهایی نظیر آمریکا و کانادا موافقت نمودهاند که تولید آنرا بجز در موارد خواص متوقف کنند. نیاز برای یافتن یک جایگزین مؤثر در عین حال با صرفه باعث شده است تا استفاده از نوعی از خاکهای دیاتومیتی تقویت شده (EDE) مطرح باشد.
دیاتومیت برای کشتن حشرات در محلهایی نظیر انبار غلات و غیره متواند مورد استفاده قرار گیرد. مکانیسم فرایند به اینصورت است که ذرات دیاتومیت به پوشش واکسی بدن حشرات چسبیده و به تدریج مایع بدن حشره را جذب کرده تا باعث مرگ حشره بشود. استفاده از دیاتومیت در کشتن حشرات اغلب همراه با افزایش دمای محیط صورت میگیرد. افزایش حرارت باعث تسریع و افزایش راندمان فرایند میشود.
با این وجود نیاز به افزایش حرارت هزینهها را افزایش داده و در مواردی نیز باعث ایجاد خسارت به تأسیسات و مواد انبار شده میشود.
کانادا از کشورهایی است که از متیل بروماید به مقدار زیادی در انبار کشتیها و قطارهای مخصوص جابجایی محصولات کشاورزی استفاده مینماید. بیشتر تحقیقات به منظور یافتن روش جایگزین برای کنترل حشرات نیز در این کشور صورت گرفته است. یکی از این مطالعات که هم در مقیاس آزمایشگاهی و هم در مقیاس واقعی صورت گرفت نشان داد که استفاده از ۳ گرم بر متر مربع خاک دیاتومیتی EDE و افزایش حرارت تا ۵۰ درجه سانتیگراد به مدت ۳۰ دقیقه تمامی حشرات مورد مطالعه پس از یک هفته کشته شدند. افزایش حرارت به تنهایی (بدون استفاده از EDE) در یک آزمایش دیگر نشان داد که حدود ۲۵ درصد حشرات زنده ماندهاند.
در آزمایش دیگری که روی انواع دیگری از حشرات صورت گرفت نشان داد که تمامی حشراتی که در تماس با EDE قرار گرفته بودند پس از ۳ الی ۲۲ ساعت کشته شدند دمای محیط در این آزمایش ۴۱ درجه سانتیگراد بود. تمامی این آزمایشات ثابت کرده است که استفاده از دیاتومیت همراه با افزایش حرارت نتوانسته به طور موفقیت آمیزی حشرات موذی را از بین ببرد. به نظر میرسد که با افزایش نگرانی عمومی نسبت به کاربرد وسیع حشره کشهای شیمیایی و اثرات مخرب آن بر محیط زیست، امکان ایجاد کاربردهای جدید برای دیاتومیت و بازار مصرف جدید در این زمینه دور از انتظار نیست.